Zdrowa gleba jest fundamentem funkcjonowania ekosystemów i rolnictwa. Niestety, współczesne praktyki rolnicze, oparte na intensywnym użytkowaniu ziemi, doprowadziły do jej degradacji. Według danych Komisji Europejskiej ponad 60% gleb w Europie uznano za „niezdrowe” z powodu nadmiernego wyjałowienia, zanieczyszczenia i utraty bioróżnorodności. Jednym z kluczowych rozwiązań może być regeneracyjne wykorzystanie zwierząt hodowlanych, które – jak się okazuje – mogą odgrywać istotną rolę w odbudowie żyzności gleby.
Jak degradacja gleby wpływa na nasze życie?
Gleba nie tylko wspiera wzrost roślin, ale także pełni kluczową rolę w regulacji wody, magazynowaniu węgla i podtrzymywaniu bioróżnorodności. Jednak intensywne rolnictwo monokulturowe prowadzi do utraty tych właściwości. Przykładem jest wyczerpywanie się materii organicznej w glebie, co osłabia jej zdolność do zatrzymywania wody i składników odżywczych. W konsekwencji rośliny stają się mniej odporne na susze, a my tracimy źródło zdrowej żywności.
Rola hodowli zwierząt w regeneracji gleby
Wypas zwierząt hodowlanych, takich jak bydło czy owce, może znacząco przyczynić się do poprawy jakości gleby, jeśli jest prowadzony w sposób zrównoważony. Kluczowe znaczenie ma tutaj system wypasu kwaterowego, który polega na przemieszczaniu stad na kolejne fragmenty pastwiska w ściśle kontrolowanym czasie. Taka praktyka naśladuje naturalne zachowanie dzikich przeżuwaczy i przynosi wiele korzyści:
- Poprawa struktury gleby – udeptywanie gleby przez zwierzęta zwiększa jej porowatość, co umożliwia lepszą retencję wody i napowietrzenie.
- Zwiększenie materii organicznej – obornik i resztki roślin przygryzane przez zwierzęta wzbogacają glebę w składniki odżywcze i wspierają rozwój mikroorganizmów.
- Pobudzanie bioróżnorodności – zwierzęta wprowadzają do gleby mikroorganizmy, które wspierają jej zdrowie i wzrost roślin.
Praktyki regeneracyjne
W regeneracyjnym podejściu do hodowli zwierząt szczególną rolę odgrywają następujące praktyki:
- Obornik jako nawóz – dostarcza glebie cennych składników odżywczych, takich jak azot, fosfor i potas, oraz wspiera rozwój mikroorganizmów rozkładających materię organiczną.
- Udeptywanie gleby – zwierzęta poruszające się po pastwiskach przyczyniają się do równomiernego rozprowadzenia obornika i resztek roślinnych, co poprawia strukturę gleby i zwiększa jej zdolność do retencji wody.
- Wprowadzanie życia biologicznego – przez trawienie i wydalanie zwierzęta wprowadzają do gleby bakterie i grzyby wspierające rozwój roślin.
- Rotacyjny wypas – pozwala na regenerację roślinności i poprawę równowagi ekologicznej na pastwiskach.
Przykład z Polski: farma Lubuskie Angusowo
Jednym z polskich przykładów zastosowania regeneracyjnych praktyk rolniczych jest farma Lubuskie Angusowo. Zastosowano tam system wypasu kwaterowego, który nie tylko poprawił żyzność gleby, ale również zwiększył produktywność gospodarstwa. Zwierzęta przemieszczają się regularnie pomiędzy wyznaczonymi kwaterami, co umożliwia roślinności regenerację, a glebie odbudowę struktury. Takie podejście pozwala na uzyskanie zdrowej paszy bez konieczności stosowania nawozów sztucznych.
Korzyści ekologiczne i klimatyczne
Hodowla zwierząt prowadzona w sposób regeneracyjny przynosi istotne korzyści dla środowiska i klimatu:
- Magazynowanie węgla – gleby pastwiskowe są naturalnym pochłaniaczem dwutlenku węgla. Dzięki odpowiedniemu zarządzaniu można zwiększyć ich zdolność do sekwestracji węgla.
- Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych – wykorzystanie naturalnych nawozów organicznych oraz ograniczenie stosowania sztucznych środków chemicznych redukuje emisję CO₂ i N₂O.
- Retencja wody – poprawa struktury gleby dzięki wypasowi i resztkom roślinnym zwiększa jej zdolność do zatrzymywania wody, co jest kluczowe w okresach suszy.
- Ochrona bioróżnorodności – pastwiska wspierają różnorodność gatunkową roślin i mikroorganizmów, co pozytywnie wpływa na cały ekosystem.
Podsumowanie
Hodowla zwierząt może być nie tylko źródłem żywności, ale także narzędziem regeneracji gleby. Kluczem jest odpowiednie zarządzanie pastwiskami i zrozumienie, że gleba jest żywym organizmem, który potrzebuje troski i wsparcia. Dzięki regeneracyjnym praktykom hodowlanym możemy przyczynić się do odbudowy zasobów naturalnych, jednocześnie zapewniając zdrową i zrównoważoną produkcję żywności. Takie podejście jest korzystne nie tylko dla rolników, ale także dla całego ekosystemu i przyszłych pokoleń.
Źródła:
https://sir.cdr.gov.pl/wp-content/uploads/2022/08/LODR-broszura-RR.pdf
https://www.farmer.pl/produkcja-roslinna/rolnictwo-regeneratywne-jakie-mamy-gleby-w-ue,141080.html
https://journals.pan.pl/Content/125424/PDF/N%23422-10-Frac.pdf